Dzięki nim możesz się uśmiechać, oddychać, mrugać powiekami, ruszać językiem, biegać. Odciążają Cię od wielu obowiązków, zapewniając automatyczną obsługę wielu życiowych procesów, np. tłoczą krew do serca.
Masa mięśni wynosi zwykle 35-45 proc. ciężaru ciała (mniej u kobiet, więcej u mężczyzn) i maleje wraz z wiekiem w tempie średnio 0,5 proc. rocznie, czyli 5 proc. na dekadę.
Mięsień to narząd kurczliwy (czynny narząd ruchu), zbudowany z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej poruszający daną częścią szkieletu. Wszystkie mięśnie ciała, a człowiek posiada ich 500-600, tworzą układ mięśniowy.
Jak dzielimy mięśnie i z czego są zbudowane?
Istnieje wiele podziałów mięśni, np. ze względu na ich położenie w organizmie, ilość posiadanych przyczepów, kształt, wykonywaną pracę, na wzajemne ułożenie włókien mięśniowych i włókien ścięgna. Ten podstawowy wyróżnia mięśnie:
Gładkie
krótkie, z jednym jądrem,
budują narządy wewnętrzne, np. drogi oddechowe, pęcherz, przeponę, tworząc mięśniówkę,
działają niezależnie od naszej woli, kurczą się powoli i słabo;
Poprzecznie prążkowane
długie, wielojądrzaste,
tworzą mięśnie szkieletowe, czyli – z reguły – są połączone z kośćmi za pomocą ścięgien i przyczepów,
pracują zależnie od naszej woli (poza sercem), szybko i mocno się kurczą.
Mięśnie szkieletowe zbudowane są z brzuśca (niekiedy z kilku brzuśców) oraz ścięgien i przyczepów. Brzusiec (głowa) to złożona z bardzo wielu włókien mięsnych środkowa część mięśnia, która wydłuża się i skraca w trakcie pracy. Tworzone przez tkankę łączną i włókna kolagenowe ścięgna przyczepiają mięśnie do kości. Ścięgno występuje na jednym lub obu biegunach mięśnia. Mięśnie okrężne, np. ust i mimiczne twarzy, nie posiadają ścięgien i są przymocowane bezpośrednio do skóry, a nie kości.
Jak mięśnie pracują?
Mięśnie czerpią energię do pracy z oddychania wewnątrzkomórkowego, czyli utleniania związków chemicznych obecnych w komórce. Do produkcji energii niezbędna jest glukoza i tlen.
Praca mięśni ma charakter statyczny (zmiana napięcia np. podczas stania) albo dynamiczny (przemieszczanie ciała, ruch kości). Mięśnie aktywują się, gdy dostaną informacje od „bazy”, czyli od ośrodkowego układu nerwowego. Impulsy te wysyłane są za pomocą nerwów ruchowych i są bezwiednie bądź pojawiają się na skutek działania bodźca.
Mięśnie niepracujące zanikają, zmniejszając swój obwód. Można to zaobserwować np. na kończynie, z której po kilku tygodniach zdjęto opatrunek gipsowy.
Za co odpowiada układ mięśniowy?
Najważniejsze funkcje pełnione przez mięśnie to:
Motoryka ciała i jego członków.
Utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.
Budulec organów wewnętrznych.
Wytwarzanie ciepła w organizmie (termogeneza).
Regulacyjna – poprzez generowanie odpowiedniego ciśnienia wpływanie na ilość płynów w organizmie, przesuwanie się treści w przewodzie pokarmowym, wydalanie (np. skurcze mięśni gładkich pęcherza tłoczą mocz do cewki).
Ubytek masy mięśniowej – czyli jak się uchronić przed (prawie) nieuchronnym?
Masa mięśni, a co za tym idzie ich siła, zaczyna się zmniejszać od około 40. roku życia. Zjawisko to nazywa się sarkopenią. Mimo negatywnych zmian mięśnie muszą wykonywać taką samą pracę jak wcześniej. To rodzi ryzyko urazów, zwyrodnień.
Jak można temu zapobiec? Zacznij systematycznie uprawiać sport oraz zdrowo się odżywiaj. Regularna aktywność fizyczna znacząco hamuje sarkopenię, bo wzmacnia mięśnie i pomaga zachować ich sprawność. Do tego optymalna ilość białka w diecie (wg Światowej Organizacji Zdrowia dorosły człowiek powinien spożywać 45-55,5 g białka dziennie) pomaga zachować równowagę między procesami rozpadu i budowy włókien.
Mimo, że mięśnie wiele robią za nas, powinniśmy im pomagać, by służyły w zdrowiu bardzo długi czas i nie odmawiały nigdy posłuszeństwa. Mięśnie odciążają, ale i Ty odciąż je, a na pewno zwróci Ci się z nawiązką