Jeszcze niedawno Imbir kojarzył mi się głównie z pierniczkami świątecznymi ewentualnie rozgrzewającą herbatą czy kawą w chłodne dni. Charakterystyczny smak i aromat imbiru zna pewnie każdy jednak powszechnie niewiele wiadomo o jego właściwościach leczniczych. Mam oczywiście na myśli właściwości zbadane i potwierdzone w laboratorium czy badaniach klinicznych na ludziach. Zingiber Officinale ( a dokładnie jego korzeń) przez wiele tysięcy lat stosowany był jako remedium w rozmaitych schorzeniach, głównie zaburzeniach trawiennych, biegunce, nawet jako środek do leczenia malarii i żółtej febry w Afryce.
O właściwościach Imbiru pisano w największym starożytnym, hinduistycznym poemacie epickim „ Mahabharata”. Jako cenna przyprawa i roślina lecznicza Imbir dotarł najpierw do Imperium Rzymskiego a następnie za sprawą kupców arabskich rozpowszechnił się w Europie. Podobno w szesnastym wieku jedna uncja imbiru była warta tyle co owieczka czy baran.
Właściwości lecznicze Imbiru od lat są przedmiotem zainteresowania współczesnej medycyny. Według danych Narodowej Biblioteki Medycyny ( US National Library of Medicine, National Institutes od Health) Imbir wykazuje pewną skuteczność w leczeniu zaburzeń trawiennych, nudności wymiotów po zabiegach operacyjnych, porannych nudności u kobiet w ciąży, chorobie lokomocyjnej, biegunkach, ponadto łagodzi bóle mięśni po wysiłku fizycznym, bóle w reumatoidalnym zapaleniu stawów, migrenowe, grypowe, menstruacyjne, obniża ciśnienie krwi, stabilizuje poziom cukru w surowicy, przyczynia się do zahamowania krzepnięcia krwi, sprzyja utracie wagi.
Dziś jednak postawimy sobie pytanie czy stosowanie Imbiru w łagodzeniu nudności lub wymiotów towarzyszących chemioterapii ma jakiś sens. Leki cytostatyczne stosowane powszechnie w terapii nowotworów powodują w różnym stopniu nudności oraz wymioty. Ten nieprzyjemny objaw wywołany jest bezpośrednim działaniem leków cytostatycznych w obrębie struktur mózgu a także pobudzeniem receptorów serotoninowych i neurokininowych w przewodzie pokarmowym. Obecnie powszechnie w leczeniu i zapobieganiu nudnościom i wymiotom stosowane są leki będące antagonistami powyższych receptorów. Jednak mechanizm powstawania nudności i wymiotów przy chemioterapii jest bardziej złożony i wciąż wielu chorych nie odnosi korzyści ze stosowania powyższych leków.
Właściwości przeciwwymiotne Imbiru w leczeniu nudności wymiotów, towarzyszących chemioterapii, wykazano już w 1986 roku u chorych na ostre białaczki. Imbir zawiera substancje ( 6 Gingerol, 8 Gingerol, 10 Gingerol 6 Shogaol), które wykazują zdolność wiązania się z receptorami serotoninowymi oraz neurokininowymi, ponadto 6 Shoagol poprzez mechanizm przeciwzapalny, wykazuje efekt ochronny w zakresie włókien dopaminergicznych w centralnym układzie nerwowym. Prawdopodobnie ten mechanizm jest związany z łagodzeniem nudności a nie tylko wymiotów. U niektórych osób ( nawet do 20%) występują wymioty wyprzedzające podanie cytostatyków, co sugeruje mechanizm psychiczny- silny lęk ewentualnie złe wspomnienia z poprzednich epizodów wymiotów po chemioterapii. Generalnie odruch wymiotny jest silnie związany z psychiką, stresem i dlatego szalenie trudno jest oceniać skuteczność pewnych preparatów w sensie obiektywnym.
Skuteczność Imbiru w łagodzeniu nudności i wymiotów u chorych poddanych chemioterapii była oceniona w wielu badaniach klinicznych na ludziach. W 2012 roku w czasopiśmie Supportive Care In Cancer , badacze z Uniwersytetu Rochester opublikowali wyniki badania w grupie 576 chorych poddanych chemioterapii z powodu nowotworu złośliwego. U chorych stosowano różne dawki preparatu Imbiru z połączeniu z standardowymi lekami przeciwwymiotnymi. Stwierdzono korzystny wpływ Imbiru w dawce od 0,5 do 1 grama na dobę, natomiast wyższa dawka była mniej skuteczna. Ocena skuteczności opierała się na subiektywnych odczuciach chorych, co było zarzutem pod adresem konstrukcji badania, bowiem cześć badaczy uważa, że nie było obiektywnych pomiarów. Mimo wszystko nasilenie wymiotów a zwłaszcza nudności zawsze jest subiektywne i generalnie uważam, że to właśnie subiektywne odczucie poprawy powinno być kryterium skuteczności leczenia przeciwwymiotnego. W badaniu tym chorzy stosowali Imbir na trzy doby przed planowanym podaniem chemioterapii i następnie trzy doby po podaniu leków cytostatycznych. Wydaje się, że taki schemat postępowania jest optymalny. Rok później, w 2013 roku opublikowano wyniki zbiorcze siedmiu badań klinicznych, w których stosowano Imbir w łagodzeniu nudności/wymiotów u chorych poddanych chemioterapii. W trzech badaniach wykazano jednoznacznie skuteczność Imbiru, w dwóch wykazano nieco lepszy efekt niż placebo w dwóch ten efekt nie został potwierdzony. Zatem Imbir wydaje się być godnym polecenia jako bezpieczny i pomocny środek w łagodzeniu nudności i wymiotów w czasie chemioterapii. Udokumentowana skuteczność dotyczy stosowania średnich dawek a mianowicie od 0,5 do 1 grama Imbiru na dobę przez około 6 dni ( 3 dni przed i 3 dni po podaniu leków cytostatycznych).
Należy przypomnieć, iż leki z grupy Setronów, stosowane rutynowo w leczeniu nudności wymiotów przy chemioterapii mają swoje działania niepożądane –uporczywe zaparcia, czasem mogą powodować zaburzenia rytmu serca. Zatem zastosowanie Imbiru jako dodatkowego zabezpieczenia przed nudnościami/ wymiotami u chorych ,którzy nie powinni przyjmować wysokich dawek Setronów może być dobrą opcją terapii przeciwwymiotnej .