Samobójstwo to celowe odebranie sobie życia. Najczęściej decydują się odebrać sobie życie osoby, które samotne lub wyizolowane z naturalnych więzi społecznych. Ze źródeł ONZ wynika, że każdego dnia ok. 1500 osób odbiera sobie życie. Jeśli chodzi o liczbę osób, które podejmują próbę odebrania sobie życia, jest ich piętnastokrotnie więcej. Ludzie odbierają sobie życie w różny sposób, najczęściej poprzez powieszenie się, zażycie środków psychoaktywnych, podcięcia żył czy skoku z wysokości. Czynniki wpływające na decyzję o samobójstwie można podzielić na dwie grupy: czynniki społeczne jak na przykład bezdomność, oraz psychologiczne jak na przykład depresja.
Czynniki społeczne samobójstwa to bezrobocie, ubóstwo, bezdomność, oraz dyskryminacja. Człowiek jest pod stałą presją, w obecnych czasach priorytetem wydają się status materialny, oraz społeczny. Wiele osób nie radzi sobie z tą presją i dochodzi do samobójstw spowodowanych czynnikami społecznymi. Do czynników psychologicznych zalicza się zaburzenia psychiczne. Są to zachowania, sposób myślenia, postrzegania, czucia, które są powodem cierpienia i utrudnień w funkcjonowaniu. Przykłady zburzeń psychicznych to schizofrenia, zaburzenie osobowości, zespół stresu pourazowego. Kolejnym czynnikiem psychologicznym jest depresja. Z depresją wiąże się niska samoocena, ocenianie otaczającego świata w sposób negatywny. Osoba cierpiąca na depresje odczuwa silny lęk, może odczuwać z jakiegoś powodu poczucie winy, brak wsparcia. Wysokie ryzyko niesie ze sobą również choroba alkoholowa. Często alkohol staje się dla ludzi ucieczką od trudnej rzeczywistości. Podwyższone ryzyko samobójstwa wynikające z nadużywania alkoholu istnieje wśród osób które zaczęły wcześnie pić alkohol, tkwią w nałogu od dłuższego czasu, mają złą sytuację rodzinną.
Typologia samobójstw według Durkheima:
– samobójstwo anomiczne- ryzyko tego rodzaju samobójstwa występuje w sytuacji braku jakichkolwiek regulacji. Jest spowodowane zakłóceniem ładu społecznego, zachowania człowieka są kontrolowane w małym stopniu, występuje sytuacja dezintegracji społecznej
– samobójstwo egoistyczne- wynika z zerwaniem więzi, związków z otoczeniem. Gdy człowiek jest słabo zintegrowany na przykład z rodziną, społeczeństwem, czuje się jak samotny w tłumie
– samobójstwo altruistyczne- występuje w sytuacji zbyt silnej integracji
– samobójstwo fatalistyczne- człowiek odczuwa, że nie ma wpływu na własne życie, oraz na otoczenie
System presuicydalny (przedsamobójczy) składa się:
– myślenie o samobójstwie, sposobie jego popełnienia, planowanie
– utracenie zdolności do rozpoznawania co jest realne
– skupienie uwagi na samobójstwie
– uporczywe myśli, że wszystko jest źle i nie można tego zmienić
– brak wiary w sens życia
– rozładowanie agresji na sobie
Samobójstwo jest procesem, może on trwać nawet latami i składa się z kilku etapów:
– samobójstwo wyobrażone- człowiek zaczyna widzieć odebranie sobie życia jako sposób na rozwiązanie problemów,
– samobójstwa upragnione- myśli o samobójstwie, których z czasem jest więcej. Człowiek zaczyna szczerze pragnąć popełnienia samobójstwa,
– samobójstwo usiłowane- różnego rodzaju próby, których efektem końcowym ma być odebranie sobie życia. W przypadku usiłowania samobójstwa efekt nie zostaje osiągnięty,
– samobójstwo dokonane- zamach na własne życie, który kończy się śmiercią.
Istnieją instytucje udzielające pomocy osobom, które mają myśli samobójcze, lub które dopuszczają się prób samobójczych. Są to ośrodki interwencji kryzysowej, pogotowie ratunkowe, szpitalne oddziały ratunkowe, szpitalne izby przyjęć, poradnie zdrowie psychicznego, gabinety psychiatryczne, psychologiczne i psychoterapeutyczne, ośrodki całodobowej opieki zdrowotnej, ośrodki podstawowej opieki zdrowotnej, telefony zaufania, portale internetowe oferujące informacje i wsparcie, grupy wsparcia.
Istnieje wiele mitów na temat samobójstw. Na przykład niektórzy twierdzą, że osoba która mówi o tym, że chce popełnić samobójstwo nie jest w stanie tego zrobić. Nigdy nie mamy pewności, czy osoba która mówi, że popełni samobójstwo rzeczywiście to zrobi. Nie można więc bagatelizować sygnałów, nawet tych, które mogą wydawać się żartem. Kolejny mit to przekonanie, że zamach na własne życie mogą wykonać jedynie osoby, które są chore psychicznie. Przyczyny samobójstw są różne, to że osoba jest zdrowa psychicznie nie daje pewności, że nie popełni ona samobójstwa. Do tego aktu mogą prowadzić różne wydarzenia jak na przykład utrata bliskiej osoby, stres, czy desperacja które nie są objawami choroby psychicznej. Kolejny mit to że osoba która jest zdeterminowana nie da się powstrzymać. Nawet najbardziej zdesperowane osoby, mają wątpliwości i wahają się do ostatniej chwili. Większość osób ma w sobie pragnienie życia, ale jednocześnie nie potrafią poradzić sobie z bólem, który odczuwają.