Analizując dotychczasowe orzecznictwo oraz literaturę można stwierdzić, iż pacjent musi zostać dokładnie poinformowany o stanie swojego zdrowia, metodzie leczenia oraz potencjalnym niebezpieczeństwie. Jeśli pacjentowi zostały przedstawione wszelkie posiadane informacje na temat jego stanu na dany moment, za nieistotny należy uznać fakt, czy taki pacjent podejmuje faktycznie świadomą decyzję.
W praktyce, lekarze, szczególnie ci przeprowadzający zabiegi u ofiar wypadków, wielokrotnie są zmuszeni do szybkiego działania, pomimo braku pisemnej zgody pacjenta. Ustawodawca wyrażając z jednej strony poszanowanie dla zasady autonomii woli pacjenta oraz konieczność ochrony jego zdrowia i życia, w uzasadnionych przypadkach dopuszcza możliwość przeprowadzenia zabiegu bez uzyskania takiej zgody. Ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty przewiduje dwie sytuacje, kiedy dozwolone jest domniemanie zgody pacjenta na przeprowadzenie zabiegu medycznego.
Pierwsza z sytuacji dotyczy przypadku, kiedy pacjent wymaga udzielenia natychmiastowej pomocy lekarskiej, jednak ze względu na wiek bądź też stan zdrowia, pacjent nie jest w stanie udzielić zgody. Wtedy ustawa pozwala na wykonanie badań oraz „innych świadczeń zdrowotnych”. Pod tym dość niejasnym pojęciem, powinniśmy rozumieć wykonywanie zabiegów medycznych charakteryzujących się mniejszą inwazyjnością podejmowanych działań niż ma to miejsce w przypadku zabiegów chirurgicznych. Tu lekarz w pierwszej kolejności obowiązany jest skonsultować się z przedstawicielami ustawowymi lub faktycznymi opiekunami pacjenta. Jeśli okazuje się to niemożliwe, ustawa nakazuje w miarę możliwości dokonanie konsultacji z innym lekarzem. Konsultantem powinien być przede wszystkim lekarz tej samej specjalizacji, a gdy nie ma takiej możliwości – lekarz innej specjalizacji. Gdy przeprowadzenie konsultacji okaże się niemożliwe bądź znacznie utrudnione, lekarz jest uprawniony do zaniechania wykonania tego obowiązku.
Ustawa odrębnie reguluje sytuację, w której bez uzyskania zgody pacjenta lekarz ma możliwość przeprowadzenia operacji. Ponieważ ingeruje ona w nietykalność osobistą człowieka, ustawodawca zawęża katalog sytuacji, w których możliwe jest podjęcie takich czynności. Konieczność udzielenia niezwłocznej pomocy lekarskiej można by uzasadnić ryzykiem poniesienia uszczerbku na zdrowiu pacjenta czy koniecznością zmiany metody leczenia. W przypadku operacji przesłankami uprawniającymi do jej przeprowadzenia bez zgody pacjenta są tylko i wyłącznie ryzyko utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.
Zabezpieczeniu interesów pacjenta oraz ograniczeniu ewentualnych nadużyć podczas takich działań służy obowiązek niezwłocznego informowania pacjenta oraz przedstawicieli ustawowych o podjętych krokach. Podobnie jak w sytuacji dokonywania badań lub innych świadczeń zdrowotnych, lekarz podejmujący taką decyzje jest zobowiązany do zasięgnięcia, w miarę możliwości, konsultacji u innego lekarza. Ochronie praw pacjenta ma także służyć obowiązek uzupełnienia dokumentacji medycznej pacjenta nie tylko o informacje zazwyczaj wymagane w przypadku przeprowadzenia operacji, ale także o opis stanu faktycznego wraz z opisem medycznym, usprawiedliwiającym podjęcie decyzji o przeprowadzeniu operacji.