Jeszcze jakiś czas temu w Polsce uważany za owoc niezwykle egzotyczny, Granat ( Punica Granatum) posiada długą , wielowiekową historię i ustaloną pozycję w tradycyjnej medycynie Bliskiego Wschodu, Azji, północnej Afryki i południa Europy. Opisywany w Biblii a także w mitycznych księgach starożytnej Grecji i Rzymu.
Tradycyjnie uważany za remedium w przypadkach schorzeń przewodu pokarmowego, ceniono jego właściwości przeciwbiegunkowe, z powodzeniem stosowano odwar z kory drzewa jako lek w przypadkach zakażenia tasiemcem. Czerwony sok z owocu Granatu miał zastosowanie jako lek na impotencję oraz w schorzeniach kobiecych narządów rodnych a także jako środek przeciwzapalny.
Ta długa tradycja i bogactwo licznych zastosowań Granatu, nie mogła zostać zlekceważona przez współczesną naukę. Od połowy ubiegłego wieku , mniej więcej od lat pięćdziesiątych, właściwości Granatowca zaczęto badać pod względem ich składu chemicznego oraz działań leczniczych. Jak wskazują autorzy kompleksowej publikacji na temat właściwości leczniczych Punica Granatum, która ukazała się w czasopiśmie Journal Of Ethno-Pharmacology w 2006 roku, w latach 1950-1999 tego tematu dotyczyło około 25 prac opublikowanych w prasie medycznej, podczas gdy w kolejnych latach, do 2006 roku liczba tego typu wzrosła ponad 5 krotnie.
Zainteresowanie leczniczymi właściwościami Granatowca dotyczy nie tyko składników lecz także kory, korzeni, liści i kwiatów.
Substancje, która nadają owocom charakterystyczny kolor to antocyjaniany, ponadto w owocach, kwiatach, liściach, korze i korzeniach znajdujemy prawdziwe bogactwo rozmaitych substancji takich jak: taniny, polisacharydy, polifenole, fitosterole, alkaloidy, kwasy organiczne, żelazo, potas, wapń, mangan.
Budowa chemiczna poszczególnych składników Granatowca została dokładnie poznana i generalnie wiele wiadomo na temat ich działania w warunkach laboratoryjnych.
Szczególnie atrakcyjne są wyniki badań, wskazujące na potencjał antynowotworowy oraz przeciwzapalny tych substancji. Wiele danych wskazuje na to, że poszczególne składniki zawarte w owocu Granatu oraz drzewie Granatowca, posiadają właściwości pobudzające apoptozę czyli programowaną śmierć komórek nowotworowych, ponadto hamują ich rozmnażanie się, wzrost oraz zdolność do inwazji w środowisku. Mechanizm działania przeciwnowotworowego polega na ingerencji w liczne mechanizmy komórkowe przekazywania sygnałów, działanie hamujące tworzenie nowych naczyń krwionośnych w guzie nowotworowym oraz jego otoczeniu a także na działaniu hamującym procesy zapalne.
Niestety te korzystne działania wykazano jak dotąd jedynie w warunkach eksperymentalnych, w zakresie hodowli komórek nowotworów złośliwych oraz u zwierząt laboratoryjnych.
Zastanawiające jest zatem, dlaczego te wszystkie skuteczne oddziaływania aktywnych substancji pochodzących z drzewa Granatu nie okazały się jak dotąd przydatne w warunkach klinicznych i dlaczego wciąż nie dysponujemy lekami opracowanymi na bazie tych składników.
Jedno jest pewne, że zainteresowanie świat nauki i medycyny substancjami zawartymi w Granatowcu nie słabnie, czego dowodem są ostatnie publikacje naukowców z Uniwersytetu we Freiburgu. W bardzo aktualnej i niemal „jeszcze ciepłej” pracy opublikowanej 1 marca 2015 roku, dokonali analizy badań klinicznych na ludziach, w których oceniano efekt przeciwnowotworowy różnych wyciągów z Granatowca, zawierających głównie najbardziej aktywne substancje takie jak Punicalgina czy kwasy Elagowe. Analizie poddano 162 prace dotyczące skuteczności przeciwnowotworowej u ludzi oraz 122 publikacje na temat bezpieczeństwa składników Granatowca. Niestety nie udało się wykazać jednoznacznie korzystnego efektu w zakresie leczenia chorób nowotworowych, głównie z powodu niewielkich grup chorych włączanych do badań, braku informacji o zawartości składników aktywnych w preparatach badanych jak również krótkiego czasu obserwacji.
Przeciwzapalne właściwości soku z owocu Granatowca potwierdzono w badaniu klinicznym w grupie 100 chorych poddanych przewlekłej dializoterapii z powodu niewydolności nerek. U pacjentów, którym podawano sok z Granatowca trzy razy w tygodniu przez okres roku w porównaniu do grupy placebo, stwierdzono znamiennie mniej infekcji i stanów zapalnych.
Tak więc pomimo sporej wiedzy doświadczalnej, nadal nasza wiedza odnośnie skuteczności aktywnych składników Granatowca u ludzi pozostaje bez jednoznacznie sformułowanych wniosków. Pocieszające jest to, że badania nadal trwają i być może w niedalekiej przyszłości uda się tą wiedzę z laboratorium wykorzystać w praktycznych, leczniczych celach.
Z pewnością natomiast nic nie stoi na przeszkodzie aby delektować się słodko cierpkim smakiem soku granatu jako składnika zdrowej, urozmaiconej diety.